[Opgelost] Wat is 3-MMC?

3-MMC, ook bekend als 3-Methylmethcathinone, is een synthetische stimulerende stof die behoort tot de cathinonklasse. Het is chemisch verwant aan andere cathinonen, zoals mephedrone en 4-MMC (ook wel bekend als mefedron). 3-MMC wordt vaak verkocht als een "research chemical" en heeft psychoactieve effecten die vergelijkbaar zijn met die van andere stimulerende middelen, zoals amfetaminen.

De specifieke effecten van 3-MMC kunnen echter variëren afhankelijk van factoren zoals de dosis, de zuiverheid van de stof en de individuele gevoeligheid. Over het algemeen staat 3-MMC bekend om het veroorzaken van een verhoogde alertheid, energie, euforie en een verminderde eetlust. Sommige gebruikers ervaren ook verhoogde sociale interactie, verhoogde empathie en een verbeterde stemming.

Het is belangrijk op te merken dat 3-MMC een potentieel risico op bijwerkingen en gezondheidsrisico's met zich meebrengt. Omdat het een stimulerend middel is, kan het gebruik van 3-MMC leiden tot cardiovasculaire problemen, zoals verhoogde bloeddruk en hartslag. Het kan ook leiden tot oververhitting, uitdroging en slaapproblemen. Langdurig of frequent gebruik kan leiden tot tolerantie, afhankelijkheid en verslaving.

Bovendien is er beperkte wetenschappelijke informatie beschikbaar over de farmacologische eigenschappen en veiligheid van 3-MMC, omdat het een relatief nieuwe stof is. Het ontbreekt aan gedegen onderzoek naar de langetermijneffecten en toxiciteit van 3-MMC bij menselijk gebruik.

Voor therapeutische sessies gebruiken we nooit 3-MMC omdat er andere stoffen zijn die veiliger zijn en beter werken zoals MDMA en de analogen hiervan. Ben je benieuwd naar een MDMA sessie? Bekijk dan deze pagina:

3-MMC, ook bekend als 3-methylmethcathinon of straatnamen als “poes” en “miauw”, is een synthetische cathinon-drug uit de amfetaminefamilie. Het is een zogeheten nieuwe psychoactieve stof (NPS) die rond 2012 opkwam als alternatief voor de toen verboden variant 4-MMC (mephedrone). 3-MMC verschijnt meestal als een wit kristallijn poeder of in kristalvorm en wordt verkocht als designerdrug. Hieronder bespreken we achtereenvolgens de chemische eigenschappen en werking van 3-MMC, de gezondheidsrisico’s, eventueel (afwezig) medisch gebruik, en ervaringen uit de gebruikerspraktijk.

1. Chemische informatie

Figuur: 3-MMC wordt meestal verkocht als wit poeder of kristallen. Vaak is het middel na het verbod vervuild met andere cathinonen.

Chemische structuur en formule: 3-MMC behoort tot de synthetische cathinonen – dat zijn β-ketonderivaten van amfetamines, verwant aan cathinon (de werkzame stof in qat). De brutoformule van 3-MMC is C_11H_15NO en de molecuulmassa ~177,3 g/mol. Chemisch gezien is 3-MMC een structureel isomeer van mephedrone (4-MMC): het enige verschil is dat bij 3-MMC de methylgroep op de 3-positie van de benzeenring zit in plaats van de 4-positie. Door deze bijna identieke structuur lijken de eigenschappen van 3-MMC en 4-MMC sterk op elkaar. Zo wordt 3-MMC expliciet ontwikkeld en verkocht als vervanger voor 4-MMC na het verbod daarop in de EU.

Werkingsmechanisme in de hersenen: Net als andere stimulerende cathinonen werkt 3-MMC op de monoamines (dopamine, noradrenaline en serotonine) in de hersenen. Het middel blokkeert de heropname van met name dopamine en noradrenaline (via de DAT- en NET-transporters) en in mindere mate van serotonine. Dit vergroot de beschikbaarheid van vooral dopamine en noradrenaline in de synaps, wat zorgt voor stimulerende effecten. Daarnaast fungeert 3-MMC bij hogere concentraties als een releaser: het bevordert dan ook de afgifte van dopamine, noradrenaline én serotonine uit neuronen. Vergeleken met 4-MMC lijkt 3-MMC iets selectiever voor dopamine-/noradrenaline-afgifte en minder sterk op serotonine te werken. Dit betekent dat 3-MMC relatief meer stimulerende (amfetamine-achtige) effecten heeft en iets minder entactogene (empathische) effecten dan 4-MMC of MDMA. Verder blijkt uit in-vitro onderzoek dat zowel 3-MMC als 4-MMC ook binden aan sommige receptoren (zoals 5-HT2A/C en adrenerge receptoren); opvallend is dat 4-MMC de 5-HT2A-serotoninereceptor kan activeren, terwijl 3-MMC dat niet doet. In grote lijnen is het farmacologisch profiel van 3-MMC echter vergelijkbaar met dat van 4-MMC, wat inhoudt dat de effecten en ook risico’s naar verwachting overeenkomen.

2. Risico’s en gezondheidsgevolgen

Acute gezondheidsrisico’s: Gebruik van 3-MMC brengt diverse directe gevaren met zich mee. Veel voorkomende acute bijwerkingen zijn onder andere versnelde hartslag, hoge bloeddruk, hartkloppingen, verhoogde lichaamstemperatuur (oververhitting), sterk gezweten en een droge mond. Ook spierspanning (bijvoorbeeld kaakklem of tandenknarsen) komt voor. Mentale bijwerkingen tijdens de intoxicatie kunnen zijn: onrust, paniekaanvallen, angst of paranoïde gedachten, en in zeldzame gevallen zelfs hallucinaties of een psychose. Bij hoge doseringen kunnen ernstige medische complicaties optreden, waaronder epileptische aanvallen, hartritmestoornissen (en in enkele gevallen acuut hartfalen) of een beroerte. Overdosis kan levensbedreigend zijn; er zijn in Europa meerdere sterfgevallen gerapporteerd waarbij 3-MMC (vaak samen met andere drugs) een rol speelde. Zo werden tot begin 2022 ten minste 27 fatale incidenten met 3-MMC gemeld (waarvan enkele in Nederland), naast honderden niet-fatale intoxicaties.

Chronische effecten en verslavingspotentieel: Omdat 3-MMC pas kort op de markt is, zijn de langetermijneffecten nog niet uitgebreid wetenschappelijk onderzocht. Toch zijn er duidelijke tekenen van een hoog verslavingspotentieel. 3-MMC veroorzaakt sterke craving (drang om te herhalen) zelfs tijdens het gebruik. Gebruikers blijven door deze drang vaak herdoseren en langer wakker dan voorgenomen. Bij frequent gebruik treedt tolerantie op, waardoor men steeds meer nodig heeft voor hetzelfde effect. Hierdoor kunnen de bijwerkingen verergeren en neemt het risico op uitputting of complicaties toe. Sommige deskundigen schatten dat 3-MMC minstens zo verslavend kan zijn als cocaïne. Psychische gevolgen na veelvuldig of hoogdrempelig gebruik kunnen onder meer zijn: diepe somberheid of depressie, ernstige angstklachten en prikkelbaarheid in de dagen erna (een “dinsdagdip” vergelijkbaar met die na XTC, hoewel het precieze neurochemische profiel anders is). In enkele gevallen is gerapporteerd dat gebruikers zich na afloop zo neerslachtig voelden dat er suïcidale gedachten of zelfs pogingen optraden. Lichamelijk kan chronisch intensief gebruik leiden tot uitputting, gewichtsverlies (door onderdrukte eetlust) en mogelijk cardiovasculaire schade of neurotoxiciteit, al is hierover nog weinig harde data.

Onzekerheid en adulteratie: Omdat 3-MMC een relatief nieuwe drug is, waarschuwen experts dat nog niet alle risico’s bekend zijn – “veel risico’s worden pas later duidelijk”. Bovendien is sinds het verbod de samenstelling van op straat aangeboden “3-MMC” onbetrouwbaar. Uit tests blijkt dat veruit de meeste monsters die als 3-MMC verkocht worden in werkelijkheid andere stoffen of mengsels bevatten. Vaak worden chemisch soortgelijke middelen als 2-MMC of 3-CMC (chloor-analogen) aangetroffen als vervuiling of vervanging. Dit verhoogt de risico’s, omdat gebruikers onvoorspelbare (soms gevaarlijker) effecten kunnen ervaren dan gedacht. De algemene consensus van gezondheidsinstanties is daarom dat elke consumptie van 3-MMC risico’s met zich meebrengt, en dat men bij uitblijven van gebruik de enige manier is om risico’s volledig te vermijden.

3. Medisch gebruik

3-MMC kent geen legitieme toepassingen in de geneeskunde. Het middel is nooit geregistreerd als geneesmiddel en wordt ook niet in de medische of farmaceutische industrie gebruikt. In tegenstelling tot sommige andere stimulantia (zoals amfetamines voor ADHD of cathine in sommige afslankmiddelen) is 3-MMC puur een recreatieve designerdrug. Historisch of experimenteel zijn er geen bekende pogingen geweest om 3-MMC therapeutisch in te zetten – mede door het gebrek aan onderzoek en het ongunstige risicoprofiel (sterk verslavend en neurotoxisch potentieel). Officiële medische instanties hebben 3-MMC beoordeeld als een stof zonder medische waarde maar met aanzienlijk gevaar voor de gezondheid. Zo concludeerde het Coördinatiepunt Assessment en Monitoring (CAM) in 2021 dat 3-MMC een risico vormt voor de volksgezondheid, wat geleid heeft tot strengere regulering. In Nederland is 3-MMC per 28 oktober 2021 op Lijst II van de Opiumwet geplaatst, waarmee het vervaardigen, verhandelen en bezitten ervan strafbaar is. De verslavingszorg en gezondheidsorganisaties (zoals Trimbos-instituut en verslavingsklinieken) waarschuwen actief voor 3-MMC en raden gebruik ten stelligste af, gezien de afwezigheid van enig gezondheidsvoordeel en de aanzienlijke risico’s.

4. Gebruikservaringen

Positieve effecten volgens gebruikers: Ondanks de risico’s wordt 3-MMC door gebruikers aantrekkelijk gevonden om zijn stimulerende en entactogene effecten. Veel recreatieve gebruikers omschrijven 3-MMC’s werking als een kruising tussen MDMA (XTC) en cocaïne. Het middel kan milde euforie en empatische gevoelens geven die doen denken aan een lichtere versie van MDMA, gecombineerd met de energie en spraakzaamheid van cocaïne. Concreet ervaren gebruikers vaak:

1. Euforie en vrolijkheid: een sterk verbeterd humeur en een gelukzalig, opgewekt gevoel. Men voelt zich sociaal, krijgt drang tot praten en contact zoeken met anderen en muziek wordt intenser beleefd.

2. Toegenomen zelfvertrouwen en minder remmingen: angst of sociale geremdheid neemt af, waardoor men zich vrijer voelt om te dansen, praten of anderen te benaderen. Dit gaat soms gepaard met verhoogde libido/zin in seks, waardoor sommigen het middel als erotiserend ervaren.

3. Energie en alertheid: vermoeidheid en slaapneiging verdwijnen naar de achtergrond. Gebruikers voelen zich lichamelijk energiek en mentaal helder, wat het populair maakt tijdens feesten of lange uitgaansnachten. Ook de eetlust vermindert sterk (vergelijkbaar met andere stimulanten), zodat men langer actief kan blijven zonder honger te voelen.

Negatieve ervaringen tijdens gebruik: Naast de gewenste effecten treden vaak ongewenste effecten op – zeker bij hogere doseringen. Gebruikers melden tijdens of vlak na gebruik onder andere:

1. Lichamelijke bijwerkingen: een hard bonzend hart, verhoogde bloeddruk en soms pijn op de borst. Men kan erg gaan zweten en het heel warm krijgen (overhitting). Droge mond, verwijde pupillen en gespannen spieren (bijvoorbeeld strakke kaak, tandenknarsen) zijn gebruikelijk. Misselijkheid en hoofdpijn komen ook voor, zeker bij langer doordrugsgebruik.

2. Onrust en slapeloosheid: veel gebruikers voelen zich nerveus of rusteloos. Het is moeilijk om stil te zitten of te ontspannen. Daarnaast kan men ‘s nachts niet slapen door de stimulerende werking, wat tot uitputting leidt naarmate het effect wegebt.

3. Angst, prikkelbaarheid en somberheid: tijdens het uitwerken kunnen angstige of paranoïde gedachten opkomen – men voelt zich bekeken of bedreigd zonder aanleiding. Ook raakt men snel geïrriteerd. In enkele gevallen zijn acute paniekaanvallen of verwardheid (psychotische symptomen) gemeld bij hoge doseringen. Na afloop voelen veel gebruikers zich een tijdlang leeg, somber of emotioneel labiel (de comedown of kater).

4. Sterke drang om bij te nemen: een van de meest opvallende negatieve ervaringen is de onbeheersbare craving. Tijdens het feest of de sessie voelen gebruikers vaak een sterk verlangen om telkens nog een lijn of dosis 3-MMC te nemen zodra de effecten iets afnemen. Dit kan leiden tot binges waarbij iemand meerdere keren achter elkaar gebruikt en veel meer consumeert dan gepland. Gebruikers omschrijven dat het moeilijk is om “de zak weg te leggen” zodra men begonnen is.

Gebruikswijzen en verschillen in ervaring: 3-MMC kan op verschillende manieren ingenomen worden, wat invloed heeft op de beleving:

1. Snuiven (insuffleren): Dit is de meest gangbare toedieningsroute. Bij nasaal gebruik merkt men al na 5–15 minuten effect, maar de werkingsduur is relatief kort, ongeveer 2–4 uur. Snuiven geeft een snelle, sterke “rush”, maar ook een scherpere nasmaak en vaak sterkere craving. Door de snelle piek nemen gebruikers bij snuiven vaak sneller opnieuw een lijntje.

2. Slikken (oraal): Ingeslikt (bijvoorbeeld via bommetje of capsule) duurt het 15–60 minuten voordat de effecten goed merkbaar zijn, maar deze houden dan wel 4–6 uur aan. Orale inname geeft een geleidelijker opkomst en soms iets minder intense piek. Gebruikers melden bij slikken vaak een iets mildere ervaring met wat minder drang om bij te pakken dan bij snuiven.

3. Injecteren (spuiten): Dit komt weinig voor, maar een kleine groep “slamt” 3-MMC intraveneus. De effecten treden dan bijna onmiddellijk op en zijn zeer intens, maar over de duur en veiligheid van deze toediening is weinig bekend. Injecteren van 3-MMC wordt als uiterst riskant gezien (vanwege o.a. overdosering en infectiegevaar) en wordt derhalve sterk afgeraden in harm-reduction-kringen.

Onderstaande tabel vat de verschillen samen:

Gebruikspatronen en context: 3-MMC wordt vaak recreatief gebruikt in uitgaanssettings. De typische gebruiker is jong (tiener/jongvolwassene) en neemt 3-MMC bijvoorbeeld op feestjes, in clubs/festivals of bij huisfeesten met vrienden. Het middel is de laatste jaren erg populair geworden onder uitgaande jongeren in Nederland; onderzoeken laten een sterke stijging zien in het percentage gebruikers in het uitgaanscircuit. Zo gaf in 2023 ongeveer één op de drie ondervraagde uitgaanders aan wel eens 3-MMC gebruikt te hebben – een grote toename vergeleken met enkele jaren daarvoor. Opvallend is dat een deel van de gebruikers zeer frequent gebruikt: ongeveer 5% van de 3-MMC-gebruikers neemt het wekelijks, een hoog aandeel vergeleken met andere partydrugs. Gebruik gaat bovendien vaak gepaard met herhaald doseren op één avond: meer dan de helft van de uitgaanders die 3-MMC nemen, rapporteert meerdere “lijnen” of doses per sessie (vaak 3 of meer). Deze binge-achtige gebruikswijze hangt samen met de eerder genoemde craving en kan leiden tot langdurige doorhaalsessies. Sommige gebruikers omschrijven 3-MMC zelfs als “een sluipmoordenaar” vanwegen hoe snel en onopgemerkt een verslaving kan ontstaan, waarbij men al gauw de controle verliest en blijft gebruiken.

Gebruikerservaringen lopen uiteen van zeer positief (“lekker energiek en sociaal, fantastisch op een feestje”) tot uiterst negatief (“vreselijke kater, dagenlang depressief”). Samenvattend biedt 3-MMC voor sommige recreanten tijdelijke euforie en verbondenheid, maar deze voordelen gaan gepaard met aanzienlijke acute bijwerkingen en een risico op verslaving en zware crashes achteraf. Zowel de medische wereld als ervaren gebruikers benadrukken daarom het belang van voorzichtigheid – of beter nog abstinentie – ten aanzien van 3-MMC, gezien de onvoorspelbaarheid en gevaren van deze relatief nieuwe drug.