[Opgelost] Clomipramine en truffelceremonie

De combinatie van clomipramine (een tricyclisch antidepressivum, TCA) en psilocybine wordt op dit moment door ons afgeraden. Hoewel SSRI’s inmiddels in sommige gevallen wel gecombineerd kunnen worden met psilocybine, geldt dat niet automatisch voor TCA’s zoals clomipramine.

De reden hiervoor is tweeledig: ten eerste is er een gebrek aan wetenschappelijk onderzoek naar de veiligheid van deze combinatie. Ten tweede lijkt clomipramine, net als andere TCA’s, de werking van psilocybine op serotonine-receptoren dusdanig te beïnvloeden dat het effect onvoorspelbaar wordt. In sommige gevallen zou dit zelfs gezondheidsrisico’s kunnen meebrengen, zoals een verhoogde kans op het serotoninesyndroom.

Triptherapie raadt in dit geval aan om de medicatie in overleg met de behandelend arts af te bouwen. Pas twee weken na volledige onthouding van clomipramine mag er dan eventueel een psilocybine sessie worden gepland. Er is ook een mogelijkheid om over te stappen naar een SSRI als tussenoplossing, mits dit in overleg met een arts gebeurt.

Voor mensen met depressieve klachten kan een psilocybine sessie alsnog een krachtig alternatief bieden, mits goed voorbereid en medicatievrij. Het traject van Triptherapie richt zich op een holistische aanpak, waarbij leefstijl, voeding en neurochemische ondersteuning centraal staan, vóór en ná de psychedelische ervaring.

Meer over deze specifieke interactie lees je in het artikel Psilocybine en antidepressiva, en ook op het forumonderwerp over TCA’s zoals clomipramine vind je ervaringsgerichte inzichten en adviezen.

Wil je weten of en wanneer jij kunt deelnemen aan een truffelceremonie volgens ons inzicht? Vul dan de intake in via deze link.

Ja, meedoen aan een truffelceremonie kán wanneer je clomipramine gebruikt, maar het is farmacologisch onvoorspelbaarder en risicovoller dan bij SSRI-gebruik. Het belangrijkste aandachtspunt is farmacodynamische serotonerge overlap (TCA + psilocybine) met kans op versterkte of veranderde trip-intensiteit en – in theorie – een hoger risico op serotonerge bijwerkingen. Psilocybine op zichzelf geeft géén relevant verhoogd risico op serotoninesyndroom; dat risico ontstaat vooral in combinatie met andere serotonerge middelen (zoals TCA’s/MAOI’s) en lijkt bij SSRI’s/SNRI’s laag, al blijft voorzichtigheid geboden.

Waarom clomipramine + psilocybine een bijzonder geval is

Clomipramine (een TCA) remt krachtig de serotonine-heropname (SERT) en heeft breed receptor-affiniteit; het kan o.a. tot QTc-verlenging en aritmie leiden en geeft uitgesproken anticholinerge en adrenerge bijwerkingen. Psilocybine wordt omgezet naar psilocine, een 5-HT₂A-agonist die de psychedelische ervaring veroorzaakt. De combinatie betekent additieve serotonerge stimulatie, plus mogelijke cardiovasculaire optelsom (psilocybine verhoogt kortdurend hartslag en bloeddruk).

Historische casuïstiek met LSD suggereert dat tricyclische antidepressiva (inclusief clomipramine) de psychedelische respons kunnen versterken en vervroegen. Dit is bij psilocybine niet systematisch onderzocht, maar farmacologisch ligt eenzelfde richting voor de hand.

Serotoninesyndroom: wat zegt de literatuur?

Voor klassieke psychedelica zoals psilocybine is het risico op serotoninesyndroom op zichzelf zeer laag. In reviews wordt expliciet gesteld dat het samen met SSRI/SNRI’s waarschijnlijk weinig risico geeft; uitzonderingen betreffen combinaties met MAOI-bevattende middelen (zoals ayahuasca), die het risico wél verhogen. TCA’s worden uit voorzorg kritischer beoordeeld door hun sterk serotonerge en cardiotoxische profiel.

Kleine gecontroleerde studies laten zien dat psilocybine onder escitalopram-pretreatment goed te verdragen is, met geen signalen van serotonerg-toxiciteit, en zelfs minder “negatieve” subjectieve effecten, terwijl de positieve effecten grotendeels intact blijven.

Halfwaardetijden en 5×-halfwaardetijd (praktisch voor planning)

Voor interacties is vooral de duur van aanwezigheid relevant.

1. Clomipramine: t½ ongeveer 19–37 uur; actieve metaboliet desmethyl-clomipramine 54–77 uur. Vijf halfwaardetijden ≈ 4–8 dagen (clomipramine) en 11–16 dagen (desmethyl-clomipramine).

2. Psilocine (uit psilocybine): orale t½ typisch ~2–4,8 uur (studies rapporteren ~1,5–4,7 uur); 5× t½ ≈ 8–24 uur.

Concreet: psilocine is na < 1 dag praktisch uitgewerkt; clomipramine en zijn metaboliet blijven 1–2 weken farmaco-logisch relevant aanwezig. Dit betekent dat na ongeveer 2 weken geen clomipramine te hebben genomen, de psilocybine of psilocine nagenoeg niet wordt beïnvloed en dat je een dag na psilocybine-gebruik weer de medicatie zou kunnen opstarten. 

Wat betekent dit voor deelname aan een truffelceremonie of het gebruik van psilocybine (truffel/paddo?

1) Meedoen zonder medicatie-aanpassing

Dit is mogelijk, maar vereist extra voorzichtigheid: verwacht een onvoorspelbare of versterkte respons, let op cardiovasculaire parameters en wees alert op serotonerge alarmsymptomen (agitatie, tremor, hyperreflexie, zweten, koorts). Hoewel psilocybine solo weinig risico op serotoninesyndroom geeft, is dat risico theoretisch hoger bij TCA’s dan bij SSRI’s. Organiseer medische screening, vermijd MAOI’s en andere serotonerge middelen (bv. tramadol, linezolid, triptanen) in de aanloop, en start laag in dosis.

2) Overstappen op een SSRI en dan meedoen

Wetenschappelijke rapporten en kleine studies duiden erop dat psilocybine redelijk veilig te combineren is met een SSRI, en dat de positieve effecten grotendeels behouden kunnen blijven, terwijl sommige ongewenste acute effecten juist afnemen. Praktisch nadeel: SSRIs kunnen de subjectieve intensiteit wat afvlakken. Als veiligheid prioriteit heeft, is dit vaak de voorkeursroute boven doorgaan met clomipramine. De switch moet geleidelijk en onder voorschrijver-regie, met aandacht voor QTc/aritmie-risico en onttrekkingsklachten.

3) Wash-out van clomipramine vóór een ceremonie

Als je (in overleg met je arts) clomipramine wilt pauzeren om interacties te minimaliseren, hanteer dan minimaal de 5×-halfwaardetijd: praktisch ~1–2 weken na de laatste dosis, omdat de actieve metaboliet nog lang circuleert. Veel klinische protocollen vereisen een taper + wash-out van ≥ 2 weken (langer bij fluoxetine) vóór psychedelische sessies. Let op: stoppen kan onttrekkingsklachten of terugval geven; doe dit uitsluitend onder medische begeleiding.

Cardiovasculaire en algemene veiligheid

Psilocybine kan tijdelijk hartslag en bloeddruk verhogen; bij TCA-gebruik is extra cardiale voorzichtigheid gepast gezien het bekende QTc/aritmie-risico van clomipramine. Klinische overzichten beschrijven psilocybine in gereguleerde doses als relatief veilig, maar adviseren monitoring, zeker bij comorbiditeit of polyfarmacie.

Farmacokinetiek: weinig echte “CYP-botsingen”, vooral dynamiek

Psilocine wordt in de mens vooral geglucuronideerd (UGT1A9/UGT1A10) en voor een klein deel verder afgebroken; slechts ~1,5–3,4% komt als onveranderd psilocine in urine terug. Dit betekent dat echte CYP-mediated interacties met clomipramine niet prominent zijn; de interactie is vooral farmacodynamisch (serotonerge en autonome effecten).

Conclusie en praktisch advies

Je kunt meedoen aan een truffelceremonie terwijl je clomipramine gebruikt, maar het is medisch-inhoudelijk minder ideaal dan met een SSRI of na een adequate wash-out. De combinatie TCA + psilocybine kent een onvoorspelbare, mogelijk versterkte psychedelische respons en vraagt strakkere veiligheid (screening, monitoring, lagere startdosis, vermijden van extra serotonerge middelen). Psilocybine verhoogt het serotoninesyndroom-risico niet op zichzelf; het risico ontstaat vooral door combinaties, waarbij SSRI/SNRI-combinatie in de literatuur waarschijnlijk weinig risico geeft, en TCA’s uit voorzorg kritischer worden beoordeeld. Overweeg daarom – als de psychiatrische situatie het toelaat – in overleg met je voorschrijver een overstap naar een SSRI of een gecontroleerde wash-out vóór deelname.