[Opgelost] Psilocybine tegen Multiple Sclerose MS

Er is momenteel geen direct wetenschappelijk bewijs dat psilocybine helpt bij Multiple Sclerose (MS). Een kleine studie uit 2019 onderzocht de effecten van psilocybine op depressieve symptomen en levenskwaliteit bij mensen met gevorderde MS. De resultaten toonden aan dat psilocybine de symptomen van depressie en angst verminderde en dat de verbetering van de levenskwaliteit bij sommige deelnemers tot 5 weken na de behandeling aanhield. Echter, er is niet verder gekeken naar het effect van psilocybine specifiek op MS zelf. Er is wel theorie suggereert dat psilocybine mogelijk de schade van MS kan verminderen door het verhogen van neuroplasticiteit en neurogenese, maar dit blijft voorlopig een theorie zonder wetenschappelijk bewijs dat het effectief is bij mensen met MS.

Er zijn geen grootschalige, gerandomiseerde klinische onderzoeken met psilocybine bij MS-patiënten gepubliceerd. Wel is in 2019 een kleine pilotstudie uitgevoerd bij mensen met vergevorderde MS, waarbij psilocybine werd toegediend met psychologische begeleiding. Deze studie richtte zich op depressieve en angstklachten én kwaliteit van leven. De bevindingen waren dat één dosis psilocybine de depressie- en angstsymptomen verminderde en bij sommige deelnemers de verbeterde kwaliteit van leven tot ongeveer 5 weken na de sessie aanhield. Dergelijk effect past bij eerdere onderzoeken naar psilocybine bij depressie en angst (niet-MS gerelateerd). Belangrijk: deze studie beoordeelde geen directe effecten op MS-ziekteactiviteit, motorische functies, pijn, spasmen of vermoeidheid; er zijn tot nu toe geen gegevens over psilocybine’s invloed op het beloop van MS zelf.

Uit patiëntenverslagen en de websites van therapeuten blijkt dat psilocybine vooral stemmingsverbetering geeft. Zo merkt Triptherapie.nl op dat hun cliënten met MS na een sessie vaak een betere gemoedstoestand rapporteren. Een beter humeur en minder stress kunnen indirect het dagelijks functioneren van een MS-patiënt bevorderen, maar dit blijft anekdotisch. De therapeuten benadrukken zelf dat alle ervaringen vooral enkelvoudig en niet-systematisch zijn, en noemen psilocybine-effecten op MS-klachten voorlopig “zuur theoretisch”. Ook een Q&A op hetzelfde forum stelt ronduit dat “er momenteel geen direct wetenschappelijk bewijs” is dat psilocybine de ziekteactiviteit van MS beïnvloedt.

Kortom: klinische literatuur over psilocybine bij MS ontbreekt, met uitzondering van enkele kleinere case reports/pressieverslagen en de genoemde depressie-studie. De meeste gegevens wijzen erop dat een psilocybine-sessie de stemming verbetert en klachten van angst of depressie bij MS kan verzachten, maar er is geen bewijs dat psilocybine bijvoorbeeld pijn, spasticiteit of lichamelijke invaliditeit bij MS vermindert.

Preklinisch onderzoek (dieren en celmodellen)

Preklinisch onderzoek naar psychedelica suggereert enkele werkingsmechanismen die theoretisch relevant zijn voor MS. Psilocybine (via psilocine) is een agonist van de serotonine 5-HT₂A-receptor, en actieve 5-HT₂A-stimulatie heeft sterke neuroplastische en anti-inflammatoire effecten. Zo bevordert psilocybine in diermodellen en celculturen de expressie van BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor) en andere plasticiteitsmarkers in de cortex en hippocampus. In één muisstudie normaliseerde een enkele dosis psilocybine verlaagde BDNF- en mTOR-waarden 7 dagen na toediening, wat wijst op herstel van stressgerelateerde neuroplasticiteit. Psilocybine verhoogt in muizen de activiteit van TrkB (de BDNF-receptor) en dubbe-lcortine (nieuwe neuronen) in prefrontale hersengebieden. Dit wekt de hoop dat bij MS‑schade (waar axonen en myeline verloren gaan) extra neurotrofe factoren kunnen bijdragen aan herstel of compensatie. Inderdaad zijn er dierstudies (niet met psilocybine) waaruit blijkt dat verhoogde BDNF de ziekteactiviteit bij een MS-model vermindert: in muizen met een MS-achtig ziektebeeld leidde BDNF-toediening tot minder ontsteking en demyelinisatie. Dit ondersteunt de hypothese dat psilocybine, dat endogeen BDNF opvoert, mogelijk neuroprotectieve/neuroherstel-effecten kan hebben.

Tegelijkertijd wijst onderzoek op immuunmodulerende effecten. In vitro (celcultuur)studies laten zien dat psilocybine en zijn metaboliet psilocine pro-inflammatoire signalering remmen. In een microglia-model (hersen-macrofagen geactiveerd met LPS) remden psilocybine/psilocine sterk de productie van TNF-α en verhoogden zij BDNF. Deze effecten traden op via 5-HT₂A/2B/7-receptoren en TrkB; het tonen aan alternatieve routes (AhR-receptor voor BDNF opvraging) wijst op veelzijdige anti-inflammatoire werking. Ook bleken psychedelische paddenstoolextracten in humane cellen onder LPS-prikkeling ontstekingsmarkers te verlagen. Dit suggereert dat psilocybine, via psilocine en 5-HT₂A-activatie, het immuunsysteem kan “herkalibreren” (bijv. verminderde TNF-α) zonder hoge (hallucinogene) dosering.

Tot slot zijn er geen specifieke dierproeven met psilocybine in MS-modellen (zoals EAE of cuprizone) gerapporteerd. Wel tonen de preklinische bevindingen bij elkaar genomen dat psilocybine mogelijk remmende effecten heeft op neuro-inflammatie en juist neurogene herstelprocessen stimuleert. Hieronder een samenvattingstabel van enkele relevante bevindingen uit het labonderzoek:

Anekdotisch bewijs (ervaringen van patiënten/therapeuten)

Op niet-wetenschappelijke platforms (blogs, fora) vinden we talrijke ervaringsverhalen van MS-patiënten en begeleiders. Veel patiënten melden na een psilocybine-ervaring verminderde vermoeidheid, minder zenuwpijn en een helderder denken. Zo schrijven gebruikers op forums dat hun chronische vermoeidheid vrijwel verdween tijdens de trip, tintelingen afnamen en cognitieve “mist” verlicht werd. Anderen vertellen dat hoge doses psilocybine hun MS-gerelateerde zenuwpijn (bijvoorbeeld chronische neuropathie) drastisch deden afnemen of zelfs tijdelijk opheffen. Deze verhalen staan echter nog niet in de wetenschappelijke literatuur en zijn gebaseerd op individuele anekdotes.

Nederlandse bronnen verwijzen vooral naar verbeterde stemming en stressreductie. De therapeuten van Triptherapie.nl schrijven in hun blog dat MS-cliënten bijna altijd een stemming- en stressverbetering rapporteren na een sessie. Zij benadrukken echter zelf dat deze verbeteringen per slot van rekening zijn afgeleid uit individuele sessies en niet vanuit gecontroleerd onderzoek. Een open discussie op het Triptherapie-forum concludeert samenvattend: “er is momenteel geen direct wetenschappelijk bewijs dat psilocybine helpt bij Multiple Sclerose”. Volgens ervaringsdeskundigen zijn de meest voorkomende anekdotische voordelen van psilocybine voor MS het verminderd ervaren van pijnklachten, een betere slaap en verhoogde motivatie; dit kan bij sommigen het gevoel geven dat MS-symptomen minder zwaar wegen.

Let wel: dit anekdotisch bewijs is niet gecontroleerd. Patiëntenverhalen kunnen wijzen op interessante invalshoeken, maar ze zijn niet te veralgemeniseren. Totdat er gedegen klinisch onderzoek komt, blijft het wetenschappelijk bewijs beperkt tot wat hierboven is beschreven (moodverbetering in kleine studie, mechanistische aanwijzingen in preklinisch werk).

Conclusies

Er is (nog) geen overtuigend wetenschappelijk bewijs dat psilocybine de onderliggende neuro-inflammatoire processen van MS remt. Een kleine studie suggereert wel gunstige effecten op depressieve klachten en algemene levenskwaliteit bij MS-patiënten. Preklinisch onderzoek toont dat psilocybine ontstekingsremmende en neuroplastische routes activeert (meer BDNF, minder pro-inflammatoire cytokines), wat in theorie bruikbaar kan zijn bij een ontstekingsziekte als MS. Patiëntverslagen zijn hoopvol maar puur anekdotisch.

Klinische toepassingen: Indien psilocybine ooit als therapeutisch middel voor MS onderzocht wordt, zou dat voorlopig zich waarschijnlijk beperken tot het verlichten van depressie en angst bij MS-patiënten (waar al veel positief onderzoek bestaat). De effectiviteit op motorische symptomen, pijn of spasticiteit is volledig onbewezen.

Aanbeveling: MS-patiënten die psilocybine overwegen, dienen zich bewust te zijn van het gebrek aan solide bewijs en de juridische/geestelijke gezondheidsrisico’s. Participatie in een wetenschappelijk onderzoek (indien beschikbaar) of onder begeleiding van een psychedelische therapeut is veiliger dan zelfstandige experimenten. Voorlopig is psilocybinegebruik bij MS gebaseerd op persoonlijke keuze en ervaringsdeskundigheid, nog niet op (gepubliceerde) klinische richtlijnen.