EHBO voor tripsitters en psychedelische therapeuten

Vuil in het oog

Een zandkorrel, een stofje of een insect in het oog is erg pijnlijk en voelt branderig aan. Soms is het vuiltje in het oog zichtbaar. Vastzittende vuiltjes op het hoornvlies mogen alleen door de oogarts worden verwijderd. Het slachtoffer mag zelf contactlenzen verwijderen. Omdat oogletsels vaak gepaard gaan met een plotseling minder scherp zicht of helemaal niet meer kunnen zien, kan het slachtoffer angstig en in paniek zijn. Het is dan van belang het slachtoffer gerust te stellen. Blijf met het slachtoffer praten en vertel wat er gaat gebeuren.

Wat stel je vast? 

• Vaak is er angst en onrust, vaak toegeknepen oogleden.
• Pijn in één of beide ogen.
• Rood oog of tranende ogen.
• Soms: zichtbaar vuiltje.
• Soms: verminderd gezichtsvermogen.

Oogletsels

Oogspoelen

Uitvoering:

• Voorkom dat het slachtoffer in het oog wrijft.
• Laat het slachtoffer ergens zitten waar voldoende licht is, om het oog te onderzoeken.
• Ga achter het slachtoffer staan. Vraag om het hoofd iets naar achteren te kantelen.
• Spreid voorzichtig beide oogleden met je duim en wijsvinger open.
• Verwijder alleen vuiltjes uit het oog die zich op het oogwit bevinden.
• Spoel het oog voorzichtig uit met water uit een glas of een oogspoelfles.

Tekenbeet

Wat stel je vast? 

• Na enkele uren kan de beet beginnen te jeuken.
• Een teek volgezogen met bloed is ongeveer even groot als een erwt.

Wat doe je?

• Verwijder de teek zo snel mogelijk en gebruik hiervoor een fijn pincet, bij voorkeur een puntig pincet zonder ribbels.
• Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid vast. Knijp niet in het lichaam van de teek.
• Maak een rustige trekkende beweging waardoor de teek loskomt en de teek de huid moet loslaten.
• Noteer de datum waarop je de teek gevonden en verwijderd hebt.
• Als ze zich nog niet vastgebeten hebben, kunnen teken ook met plakband of kleefpleister worden verwijderd.
• Ontsmet, pas als de teek weg is, de plek met ontsmettingsmiddel.

Bij andere instrumenten, zoals een tekentang, moet de gebruiksaanwijzing gevolgd worden, ook wat betreft het recht of draaiend uit de huid halen. Wees er zeker van dat het een teek is en niet een moedervlek.

Controleer de tekenbeet!

Een rode kring is niet altijd aanwezig na besmetting met de bacterie. Gewrichtsklachten, gezichtsverlamming en verkoudheidsklachten zijn belangrijke redenen om contact op te nemen met de huisarts.

Controleer de tekenbeet regelmatig en neem contact op met de huisarts:

• bij jeuk over het hele lichaam;
• als het niet lukt om een teek te verwijderen;
• als een teek waarschijnlijk al 24 uur op de huid vast heeft gezeten;
• als in de buurt van een tekenbeet binnen enkele dagen tot drie maanden een rode, gelige of blauwrode vlek of ring ontstaat;
• als binnen drie maanden na een tekenbeet een grieperig gevoel met koorts, hoofdpijn, spierpijn en vermoeidheid ontstaat;
• bij dubbelzien of een scheef gezicht;
• bij pijn, tintelingen of minder kracht in arm of been;
• bij huid-, hart- of gewrichtsklachten.

Insectensteek

Meestal is een insectensteek onschuldig, met slechts kortdurend ongemak door pijn of jeuk. Anders is dit wanneer een kind allergisch is of verschillende keren is gestoken. Bel altijd 1-1-2 indien van het kind bekend is dat het een ernstige allergische reactie na een insectensteek kan hebben. Ook een steek in de keel of mond kan door een mogelijke zwelling en afsluiting van de luchtweg levensbedreigend zijn.

Wat stel je vast?

• Plaatselijke zwelling, roodheid, jeuk en vaak pijn.

Wat doe je?

• Bel of laat 1-1-2 bellen indien het kind in de mond of keel is gestoken of bij een ernstige (allergische) reactie.
• Schraap de angel weg met je vingernagel of de botte kant van een mes.
• Koel de plaats van de steek met een nat kompres of een coldpack. Als het kind in de mond gestoken is, laat je het kind op een ijsblokje zuigen om zwelling tegen te gaan.
• Gebruik zo nodig een zalf tegen de huidirritatie.
• Neem contact op met de huisarts als de steekplaats erg dik wordt.
• Verwijder ring(en) bij een insectenbeet in de vinger.

Acute plaatselijke jeuk bij een insectenbeet kan verlicht worden door afkoeling met koude natte kompressen of ijs. Het jeukstillend effect van sommige crèmes berust eveneens op afkoeling (door verdamping van water of alcohol). Bij hevige jeuk kan zalf of crème met menthol, Aloë Vera of calendula verlichting geven. 

Eikenprocessierups

Op eikenbomen vind je in bepaalde regio’s in het begin van de zomer behaarde rupsen. Het zijn de larven van een nachtvlinder. Rond eind april komen de rupsen uit de eitjes. Ze zijn dan oranje en nog niet behaard. Na enkele vervellingen krijgen ze van half mei tot juni een bruine kleur en brandhaartjes op de rug. De brandhaartjes van de rups dringen in huid, ogen en luchtwegen. Dit leidt tot irritatie en kan zeer ernstige ontstekingen veroorzaken, die zelfs tot blindheid kunnen leiden.

Wat stel je vast?

• Irritatie van de huid, ogen en luchtwegen.
• Iemand die vaak met de eikenprocessierups in aanraking komt, krijgt steeds hevigere klachten bij elk nieuw contact.

Wat doe je?

• Bel of laat 1-1-2 bellen bij ernstige allergische reacties.
• Voorkom krabben of wrijven.
• Trek kleding uit waarin brandharen zitten. Was de kleding op 60° C.
• Verwijder brandharen van de huid met plakband.
• Spoel de huid of ogen goed met lauw water.

Bij hevige jeuk kan zalf of crème met Menthol, Aloë Vera of Calendula verlichting geven

Kwallen en zeedieren

Wanneer je op het strand wandelt of in zee gaat baden, kun je in contact komen met kwallen. Op hun lichaam bevinden zich netelcellen die een stof afscheiden om hun prooi te verlammen. Ook andere neteldieren, zoals zeeanemonen of koraal, kunnen irritaties veroorzaken bij mensen.

De Pieterman is een stekende bodemvis die zich verschuilt op de bodem van de zee tussen het zand. Meestal is de prik alleen pijnlijk en hinderlijk, maar soms kan deze zelfs een shock of infectie veroorzaken.

Wat stel je vast?

• Bij een ernstige reactie: Ernstigere zwelling, roodheid, jeuk en pijn, veel meer verspreid over het hele lichaam. Soms erg ziek, met mogelijk ‘shock’-verschijnselen.
• Meestal: Plaatselijke zwelling, roodheid, jeuk en soms wat pijn.

Wat doe je?

• Bij een ernstige reactie: Bel of laat 1-1-2 bellen en laat het slachtoffer liggen.
• Probeer aanwezige netelcellen eerst weg te schrapen met botte kant van een mes of creditcard.
• Steken van zeedieren (kwallen en pietermannen) bij voorkeur behandelen door onderdompeling in heet water. Zo heet als verdragen kan worden.
• Geen heet water beschikbaar: spoel met zeewater of gebruik een hotpack of coldpack.

Het is belangrijk om je te realiseren dat kwallen aan de Nederlandse kust nooit echt gevaarlijk zijn. Azijn kan bij tropische kwallen levensreddend zijn (informeer ter plaatse). Ook andere neteldieren, zoals zeeanemonen of koraal kunnen reacties veroorzaken bij mensen.

Na aanraking met de tentakels van een kwal moet je vooral van de gestoken plek afblijven. Wrijven met zand of handdoeken verergert de pijn. Wrijven zorgt ervoor dat de naaldjes verder in de huid worden gedrukt en de eventuele niet afgegane netelcellen alsnog afschieten.

Brandnetel

De brandharen van de brandnetel zijn bij aanraking zeer pijnlijk. Aan de top van de knop van iedere brandhaar zit een weerhaakje dat bij aanraking in de huid vast komt te zitten. Naast jeuk en pijn ontstaan op de huid lichtere, jeukende bultjes, die netelblaren worden genoemd.

Wat stel je vast?

• Rode, gezwollen en jeukende huid.
• Soms na uren een doof, tintelend gevoel (vooral na aanraking van de huid met water).

Wat doe je?

• Jeuk- en pijnklachten trekken vanzelf binnen één uur grotendeels weg.
• Acute plaatselijke jeuk kan verlicht worden door afkoeling met koude natte kompressen of ijs.
• Bij hevige jeuk kan zalf of crème met menthol, Aloë Vera of Calendula verlichting geven. Het jeukstillende effect van sommige crèmes berust eveneens op afkoeling (door verdamping van water of alcohol).

Berenklauw

De berenklauw is een plant die tussen juli en september bloeit langs autowegen, spoorwegen en in bossen. Het zijn planten van soms wel 3,5 meter hoog.

Wat stel je vast?

• Blootstelling aan de sappen van de (reuzen)berenklauw of oppervlakkige aanraking met de plant in combinatie met zonlicht.
• Na 24 uur: jeukende, rode vlekken of blaasjes.
• Hierna ontwikkelen zich grote blaren. De blaren lijken op ernstige brandwonden (genezen pas na één tot twee weken).
• Er kunnen littekens ontstaan en de huid kan bruin verkleuren.

Wat doe je?

• Was de aangedane huid meteen met ruim lauw water en zeep.
• Indien de ogen in contact zijn gekomen, dan moet je de ogen met veel water spoelen.
• Voorkom blootstelling aan UV-licht (zonlicht en zonnebanklicht). Dit voorkomt het ontstaan van blaren.
• Neem contact op met de huisarts bij uitgebreid contact met de huid en/of blaarvorming.

Allergische reactie (anafylaxie)

Bij een dergelijke reactie (ook wel ernstige allergische of anafylactische shock genoemd) reageert het lichaam heftig op bepaalde stoffen. Als gevolg daarvan verwijden de bloedvaten zich waardoor de bloeddruk te laag wordt. Door zwellingen kan binnen enkele minuten een acute vernauwing van de luchtwegen optreden.

Wat stel je vast?

• Voelt zich vaak angstig of onrustig.
• Heeft mogelijk een of meer van de volgende verschijnselen:
  • Prikkelingen in de mond en keelholte.
  • Metaalachtige smaak en/of jeuk in de mond.
  • Vlekken, jeuk, roodheid, misselijkheid of braken.
  • Zwelling van de keel, benauwdheid, kortademigheid, hoesten, piepende ademhaling.
  • Duizeligheid, bewusteloosheid, hartritmeverstoring.

Wat doe je?

• Bel 1-1-2 bij hevige benauwdheid, verschijnselen van (anafylactische) shock en/of bij zwelling in nek-hals gebied, of een combinatie van duizeligheid, hoesten, druk op de borst en heesheid in relatie tot de inname van voedsel, een steek of beet van een insect, of het toedienen van medicijnen Verwijderde link
• Adviseer het slachtoffer om de huisarts te bellen bij aanhoudend braken en diarree, langdurige jeuk, huiduitslag en zwellingen.
• Volg instructie van de professionele hulpverlener of mantelzorger.

Soms wordt anafylaxie verward met andere reacties die gelijksoortige verschijnselen kunnen hebben zoals hyperventilatie, een angstaanval, lage bloeddruk of lage bloedsuiker. Voor een eerstehulpverlener is het heel moeilijk een beginnende ernstige allergische reactie bij een kind te herkennen en is het vaak alleen mogelijk dit af te leiden uit de situatie.