Heb je altijd psychotherapie nodig bij psychedelische therapie?
Wanneer mensen denken aan psychedelische therapie, wordt dit vaak automatisch gekoppeld aan psychotherapie. Het idee bestaat dat psychedelica slechts een hulpmiddel zijn en dat de echte genezing pas plaatsvindt door middel van intensieve gesprekken met een psychotherapeut. Maar klopt dit wel? Steeds meer praktijkervaring en wetenschappelijke inzichten laten zien dat dit beeld te beperkt is. Voor een groot deel van de mensen ligt de kracht van psychedelische therapie namelijk vooral in de biochemische werking van het middel zelf en de innerlijke processen die daardoor op gang komen.
De biochemische basis van genezing
Als we kijken naar de effecten van psychedelica zoals psilocybine, LSD en ayahuasca, zien we dat er in het brein en het lichaam krachtige processen worden geactiveerd die direct bijdragen aan herstel en groei. Deze processen zijn zo fundamenteel dat ze onafhankelijk plaatsvinden van gesprekken of interpretaties. De onderstaande biologische processen gebeuren ongeacht de vorm van begeleiding.
BDNF verhoging
Psychedelica stimuleren de aanmaak van BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor), een groeifactor die essentieel is voor neuroplasticiteit. BDNF bevordert het ontstaan van nieuwe zenuwverbindingen, het versterken van bestaande netwerken en het herstel van beschadigde neuronen. Dit betekent dat het brein letterlijk flexibeler wordt en beter in staat is om oude patronen los te laten en nieuwe manieren van denken en voelen te ontwikkelen. Mensen ervaren dit vaak als een doorbraak: plotselinge helderheid, emotionele ruimte of het gevoel weer grip te hebben op hun leven.
mTOR signaalroute
Een tweede belangrijke route die psychedelica activeren is mTOR (mammalian target of rapamycin). Deze signaalroute speelt een sleutelrol in celgroei en synaptische versterking. Door mTOR-activatie worden herstelmechanismen aangezet die zorgen voor meer veerkrachtige hersencellen, verbeterde signaaloverdracht en een betere integratie van nieuwe ervaringen. Op deze manier krijgen inzichten die tijdens een psychedelische sessie ontstaan een stevige biologische basis in het brein en functioneert het brein over het algemeen beter.
Inflammatie-reductie
Chronische, laaggradige ontsteking (neuro-inflammatie) wordt steeds vaker in verband gebracht met psychische klachten zoals depressie en angststoornissen. Psychedelica blijken krachtige ontstekingsremmende eigenschappen te hebben. Uit systematische reviews van preklinische studies blijkt dat in de meerderheid van de gevallen psychedelica de productie van ontstekingsbevorderende cytokines verlagen en een meer evenwichtige immuunrespons stimuleren. Dit verlaagt de “ruis” in het brein, waardoor er letterlijk meer ruimte ontstaat voor helderheid, rust en emotionele stabiliteit.
Celverjonging
Er zijn aanwijzingen dat psychedelica zelfs op cellulair niveau bijdragen aan verjonging. Zo tonen recente studies aan dat psilocybine leidt tot verlenging van de levensduur van menselijke cellen, behoud van telomeerlengte en vermindering van oxidatieve stress. Dit komt voornamelijk door meer telemerase enzymen na psilocybine-gebruik. In dierstudies werd dit vertaald naar een hogere overlevingskans en betere algemene gezondheid. Dit geeft aan dat psychedelica verder gaan dan symptoombestrijding: ze pakken onderliggende biologische slijtage aan.
Het effect zonder therapeut
Wat al deze bovenstaande processen gemeen hebben, is dat ze intrinsiek plaatsvinden. Ze worden niet op gang gebracht door een therapeutisch gesprek, maar door de interactie van psychedelica met het brein en het lichaam. Tijdens een sessie krijgt het zenuwstelsel letterlijk een nieuwe kans: verbindingen worden hersteld, ontstekingen nemen af en cellen worden vernieuwd. Hierdoor kan iemand vastgeroeste patronen doorbreken en ruimte ervaren voor emotionele ontlading, inzichten of spirituele ervaringen.
Het is precies deze biochemische basis die verklaart waarom zoveel mensen enorme vooruitgang boeken na een psychedelische ervaring, ook zonder langdurige psychotherapie. Het middel zelf opent de weg naar verandering en vaak is een veilige en ervaren begeleiding voldoende om deze processen optimaal te laten verlopen.
Emotionele en spirituele ervaringen
Naast de biochemische werking ervaren veel mensen tijdens een sessie een diepe emotionele ontlading, nieuwe inzichten of een spirituele doorbraak. Dit kan voelen als het loslaten van opgekropte emoties, het zien van een probleem vanuit een nieuw perspectief of het ervaren van verbondenheid met het grotere geheel. Zulke ervaringen komen voort uit het proces zelf. De psychedelische staat opent deuren die normaal gesloten blijven.
Veel deelnemers geven aan dat de ervaring op zichzelf al een helende werking heeft. Het is niet per se nodig dat er direct een psychotherapeut bij zit die het gevoel in woorden probeert te vangen, omdat het de diepe onverklaarbare betekenis kan vervagen. Vaak is het voldoende dat er een ervaren begeleider aanwezig is die de veiligheid waarborgt, praktische steun biedt en weet wat te doen mocht er weerstand of angst opkomen.
Waarom legt onderzoek zoveel nadruk op psychotherapie?
Opvallend is dat in wetenschappelijke publicaties vaak wordt gesproken over psychedelica-geassisteerde psychotherapie. De onderzoeken zijn zo opgezet dat psychedelische sessies vaak gepaard gaan met vele uren aan psychotherapeutische gesprekssessies. Dit komt niet alleen voort uit de aard van de onderzoeken, maar ook uit wie de onderzoeken uitvoert. Veel studies zijn opgezet door psychotherapeuten en psychiaters, die van nature geneigd zijn de werking van psychedelica te combineren met hun eigen vakgebied.
Daarmee ontstaat een beeld dat de meerwaarde van psychedelica alleen goed tot zijn recht komt in combinatie met psychotherapie. In werkelijkheid kan dit een vertekening zijn: de meeste mensen ervaren al aanzienlijke vooruitgang door de biochemische en emotionele werking van de middelen zelf, zonder dat er een langdurig therapeutisch traject nodig is.
Gelukkig komen er steeds meer wetenschappelijke studies uit die de positieve biologische werking van psychedelica aantonen, maar ook aan de noodzaak van veel psychotherapie toornen.
Psychedelica geassisteerde psychotherapie kan wél waardevol zijn
Het zou te kort door de bocht zijn om te stellen dat psychotherapie nooit een rol hoeft te spelen in combinatie met psychedelische therapie. Er zijn zeker groepen mensen die wél baat hebben bij een combinatie van beide. Dat zijn vaak mensen die zonder psychedelica al gebaat zouden zijn bij psychotherapie. Dit zijn de mensen met een complexere achtergrond of mensen die specifieke begeleiding nodig hebben om de opgedane inzichten goed te integreren in hun dagelijks leven. Vanuit onze ervaring schatten wij in dat 10% van de mensen psychedelische therapie in een volledige psychotherapeutische container er extra baat van kan hebben. Het gaat dan met name om mensen met onderstaande problematiek.
Zware trauma’s
Mensen die kampen met diepe of meervoudige trauma’s, zoals complex PTSS, kunnen tijdens een psychedelische sessie geconfronteerd worden met herinneringen of emoties die overweldigend zijn. Hoewel psychedelica het vermogen hebben om juist blokkades te doorbreken en toegang te geven tot verdrongen gevoelens, is het verwerken van deze intense ervaringen vaak een langdurig proces. In zulke gevallen kan het waardevol zijn om in de weken of maanden na de sessie samen met een psychotherapeut te werken aan het duiden, ordenen en integreren van deze gevoelens. Zo wordt de sessie geen losstaande ervaring, maar een bouwsteen binnen een groter helingstraject.
Complexe persoonlijkheidsproblematiek
Bij mensen met bijvoorbeeld borderline of een andere persoonlijkheidsstoornis kan een psychedelische ervaring soms instabiele emoties versterken of sterke identiteitsvragen oproepen. Hier kan een therapeut een belangrijke rol spelen in het structureren en stabiliseren van de ervaringen. Niet omdat de psychedelische ervaring op zichzelf tekortschiet, maar omdat de complexiteit van de psychische gesteldheid vraagt om een langdurige begeleiding.
De begeleidingsbehoefte bij psychedelische sessies
Wetenschappelijk onderzoek laat dus zien dat psychedelica ook zelfstandig therapeutische effecten kunnen hebben, dus zonder formele psychotherapie. Studies met ayahuasca bij depressie, LSD bij pijn en psilocybine of LSD bij clusterhoofdpijn tonen aan dat de stoffen op zichzelf al krachtige veranderingen kunnen teweegbrengen. Toch betekent dit niet dat iedereen het veilig en effectief volledig alleen kan doen. Soms is een psychotherapeutisch trjaect juist wel de goede keuze en soms heb je alleen praktische ondersteuning nodig.
Er is dus een spectrum van begeleidingsbehoefte. Aan de ene kant zijn er mensen die voldoende hebben aan het middel zelf, terwijl anderen juist gebaat zijn bij een intensief psychotherapeutisch kader. Ook zijn er mensen die nooit veilig psychedelica kunnen gebruiken.
Tussen volledige psychotherapie en helemaal alleen is er een praktische middenweg, die bestaat uit medische screening en het checken van contra-indicaties, een veilige en ondersteunende set & setting, de aanwezigheid van een ervaren gids of tripsitter (niet per se een psychotherapeut) die veiligheid en dosering bewaakt, en integratie-check-ins achteraf, zoals coaching of reflectieve opdrachten; dit sluit aan bij de meeste studies waarin geen psychotherapie werd toegepast, maar wel een veilige setting en monitoring aanwezig waren.
De verdeling van begeleidinsbehoefte
Op basis van onze praktijkervaring en inschatting geldt de volgende verdeling:
25% van de mensen kan een eerste psychedelische sessie veilig en effectief alleen doen indien de dosering niet te hoog is.
60% heeft baat bij ondersteuning van een psychedelica-expert, zoals een tripsitter of triptherapeut. Ook diverse psychologen, coaches en sjamanen zijn voldoende voor een goede ondersteuning.
10% heeft een psychotherapeutisch kader nodig door ernstige problematiek.
5% is niet geschikt voor psychedelische sessies door medische of psychische contra-indicaties.
Wat heb jij nodig?
Iedereen die kiest voor een psychedelische ervaring doet dat met een eigen achtergrond, eigen doelen en eigen verlangens. Er bestaat dus geen universeel recept dat voor iedereen hetzelfde is. Wat wél belangrijk is, is dat jij je afvraagt: wat heb ik nodig om dit proces veilig en waardevol te maken? Wij weten namelijk dat daadwerkelijk fysiek veilig zijn belangrijk is, maar dat jezelf veilig voelen bij een psychedelische sessie minstens zo essentieel is. Pas wanneer beide aanwezig zijn, kan de ervaring zich ten volle ontvouwen.
Voor de één betekent dit vooral de zekerheid dat er iemand in de buurt is die weet wat er kan gebeuren tijdens een sessie en die rustig en steunend aanwezig is. Voor een ander is het juist belangrijk dat er ook psychotherapeutische nazorg mogelijk is, omdat er oude trauma’s of diepgewortelde patronen naar boven kunnen komen. En weer anderen voelen zich voldoende gedragen door de sessie zelf en de biochemische processen die dan op gang komen.
Wat Triptherapie kan aanbieden
Gelukkig kunnen we in Nederland al een hoop ondersteuning aanbieden tijdens psychedelische sessies. Bij Triptherapie kan je kiezen uit verschillende therapeuten met die jou extra kunnen ondersteunen als je meer op zoek bent naar de therapie-kant van psychedelische therapie. Ook hebben wij zeer ervaren tripsitters en coaches die goed kunnen werken met diepe psychedelische trips. Daarnaast nemen we steeds meer GGZ-personeel aan zoals psychotherapeuten en GZ-psychologen die we inwerken om met psychedelica om te kunnen gaan. Zo kunnen we nu en in de toekomst een groot spectrum van begeleidingsbehoefte goed helpen en ondersteunen met psychedelische therapieën. Hieronder kan je alvast zien welke tripsitters en therapeuten bij ons werken en wat het ervaringsniveau is.
Marcel
🇳🇱 🇬🇧
Oprichter Triptherapie & psychedelische gids
Met een achtergrond in de chemie, een passie voor filosofie, gecombineerd met veel kennis over psychologie en gezondheid is zijn aanpak holistisch. Marcel is fulltime tripbegeleider. Met meer dan 2200 begeleide sessies heeft Marcel de meeste ervaring van ons team.
Ronald
🇳🇱 🇬🇧 🇩🇪
Psychosociaal therapeut & psychedelisch therapeut
Ronald is psychosociaal therapeut en heeft de volgende opleidingen gedaan: Jungiaans Filosofisch Therapeut, Psychodrama Therapeut, Master Voice Dialogue, Transformatie psychologie, Internal Family System (IFS), Mindfulness- en Compassie Trainer.
Janneke
🇳🇱 🇬🇧
Vertrouwenspersoon & psychedelische gids
Janneke studeert Toegepaste Psychologie, is leefstijlcoach, verzorgt het eerste klantcontact, stelt de leefstijlplannen op en voert administratieve taken uit. Tevens treedt ze op als vertrouwenspersoon. Naast deze taken is ze beperkt beschikbaar voor begeleiding van sessies.
Sascha
🇳🇱 🇬🇧
Psychologe & psychedelisch therapeut
Sascha heeft met haar studie psychologie, Master Klinische psychologie en werkervaring in de verslavingszorg, (specialistische) GGZ en revalidatie als psycholoog een goede basis als psychedelisch therapeut. Zij heeft extra scholing in cognitieve gedragstherapie en EMDR.
Reineke
🇳🇱 🇬🇧 🇩🇪
Psychologe & psychedelisch therapeut
Als psychologe combineert Reineke zowel reguliere als alternatieve zorgmethoden om de best mogelijke behandeling te bieden. Ze maakt gebruik van verschillende technieken, zoals gesprekstherapie, yoga, ademhalingsoefeningen en EMDR in combinatie met de therapeutische effecten van psychedelica.
Gijs
🇳🇱 🇬🇧 🇩🇪
SPV-er & psychedelisch therapeut
Gijs heeft 20 jaar ervaring binnen de ambulante GGZ. Hij gaf les en supervisie aan de opleiding MGZ-GGZ aan de HAN (Hogeschool Arnhem Nijmegen). Verder heeft Gijs zich breed ontwikkeld in mindfullness, gesprekstherapie, neurofeedback , meditatie, compassietraining en ACT.
Vul een intake in en ontdek jouw traject
Omdat iedere situatie uniek is, adviseren wij altijd om eerst een intakeformulier in te vullen. Op basis daarvan kunnen we samen kijken welk traject het beste bij jou past: een individuele of groepssessie, met of zonder extra therapeutische ondersteuning. Zo zorgen we ervoor dat jij niet alleen veilig bént, maar je ook veilig vóelt en dat je de begeleiding krijgt die aansluit bij jouw persoonlijke proces.